Bình giảng bài thơ Tiến sĩ giấy của Nguyễn Khuyến

Đề: Cảm nhận bài thơ “Tiến sĩ giấy” của Nguyễn Khuyến

Nguyễn Khuyến có hơn 50 câu đối, thơ trào phúng; Câu đối nào, câu thơ nào cũng hóm hỉnh mà ý tứ sâu sắc:

“Vua chèo không ra gì,

Quân đóng có khác gì thằng hề đâu”.

(Lời vợ phường chèo)

“Bạn giữ miệng của mọi người như một con bọ cạp,

Cổ tích là những gì bạn muốn trả tiền cho.

(Bài kiểm tra bổ sung)

“Trời đất yêu Bạch Quỷ,

Giang sơn tự sướng mỹ nhân”.

(Nhận Tây)

Bài “Giấy tiến sĩ” – bài 2 cũng là một bài thơ trào phúng độc đáo của Nguyễn Khuyến, được viết theo thể thơ Đường luật bảy chữ:

“Cùng cờ, cùng biển, cùng thắt lưng,

Còn kêu anh nghèo ai thua kém ai.

Mảnh giấy tạo nên áo giáp,

Điểm nhấn trên khuôn mặt rõ ràng.

Sao cái áo nhẹ thế?

Giá uy tín đó là một món hời!

Những chiếc ghế chéo màu xanh ngồi chênh vênh,

Hãy nghĩ rằng đồ chơi thực sự trở thành đồ chơi!”

“Tiến sĩ giấy” hay còn gọi là “ông đồ tháng tám hè”—một món đồ chơi trong dịp Tết Trung thu của trẻ em. Bài thơ có hai tầng ý nghĩa: Vịnh Ông Nghè tháng Tám, qua đó Nguyễn Khuyến châm biếm bọn tiến sĩ giấy – lưu manh, bất tài, vô dụng – trong xã hội thực dân nửa phong kiến.

Hình ảnh ông Tám, món đồ chơi của trẻ em được tác giả miêu tả cụ thể, sinh động và đẹp đẽ qua nhiều chi tiết: cờ, biển, cân đai, mảnh giấy, nét son, quần áo, chỏm xanh. ngồi bảnh bao. Câu thứ tám rất hóm hỉnh. Anh cho rằng August chỉ là đồ chơi nhưng lại khiến người ta tưởng là thật:

“Hãy nghĩ rằng đồ thật trở thành đồ chơi”.

Màu sắc rực rỡ, tạo dáng “ngồi chơi xơi nước” rất ngộ nghĩnh. Một món đồ chơi trẻ em làm được điều đó phải nói là điêu luyện. Vì vậy, trong bài “Tiến sĩ giấy” – bài 1, Nguyễn Khuyến viết:

“Rõ ràng là quan giỏi vẽ mánh khóe,

Vớ vẩn anh mà giữ thằng nhỏ.

Bộ râu đó bao nhiêu tuổi,

Tờ giấy bay trị giá bao nhiêu đồng xu?”

Tầng ý nghĩa thứ hai của bài “Tiến sĩ giấy” thể hiện cái nhìn sắc sảo của tác giả đối với thân phận của những kẻ bần hàn giữa thời đại “chữ nho có gì sai” (Tú Xương).

Hai câu, từ “cũng” được lặp lại bốn lần khiến giọng điệu giễu nhại nổi lên cùng nụ cười giễu cợt về cờ biển, vảy cá… của các nhạc công. Bộ trang phục ấy, lá cờ ấy… đều do vua ban tặng “không thua kém ai”. Việc so sánh để đặt câu hỏi này cũng ngụ ý chế giễu:

“Cùng cờ, cùng biển, cùng thắt lưng,

Còn kêu anh nghèo ai thua ai?”.

“Có kém ai” về “quà tặng”, hay “kém ai” về tài năng?

Hai câu thực nói về “bản thân giáp bảng” và “bộ mặt văn chương” của ông Nghè. “Thân bảng” chỉ là một “tờ giấy” mỏng manh được “chế tạo”. “Khuôn mặt nhà thơ” chỉ là “nét đẹp”, “vẽ” và “điểm”. Câu ba và câu bốn đối chiếu với nhau một cách tài tình. Ngôn từ và giọng điệu gợi cho người đọc sự tầm thường của ngôn từ. tiến sĩ giấy trong xã hội thực dân nửa phong kiến, cái danh hão chỉ là “mảnh giấy” dễ xé, chỉ là “vết son” dễ nhòe!

“Mảnh giấy tạo nên áo giáp,

Nét son làm nổi bật khuôn mặt văn nhân.”

Cũng nói về thói trăng hoa của kẻ nghèo, có lúc nhà thơ giễu cợt:

“Người đàn ông có râu đó bao nhiêu tuổi,

Tờ giấy bay trị giá bao nhiêu đồng xu?”

(Tiến sĩ giấy – bài 1)

Cặp luận là lời nhận xét, đánh giá về y phục, danh tiếng của ông: “nhẹ thế nào ấy”, “thế mới hay”. Tốt là từ cũ, có nghĩa là dễ dàng, rẻ tiền. Ánh sáng và mặc cả cho là tầm thường. Không phải tài năng thực sự, tên thật nên nhẹ, vì vậy nó là một món hời. Nhẹ và rẻ vì nó vô dụng và chỉ phù phiếm và hương vị. Tác giả sử dụng câu nghi vấn và câu cảm thán khẳng định, tương phản nhau rất tài tình để châm biếm, chế giễu; Giọng thơ nhẹ nhàng nhưng đầy mỉa mai:

“Sao áo nhẹ thế?

Giá uy tín đó là một món hời!”.

Hai câu kết, tác giả sử dụng nghệ thuật tương phản rất sắc sảo:

“Ghế ô xanh ngồi chênh vênh,

Hãy nghĩ rằng đồ chơi thực sự trở thành đồ chơi.”

Dáng ngồi rất uy nghiêm: “ngồi” trên “ghế chéo”, “dưới ô xanh”. Giả vờ kiêu ngạo và tự phụ, tự phụ về quyền quý và sự giàu có. Nhưng “chỉ là đồ chơi”. Đối chiếu ở câu bảy và câu tám, đối chiếu “đồ thật” với “đồ chơi”. Ngược lại nhằm châm biếm thói phù phiếm, thị hiếu của những tiến sĩ giấy dưới thời Pháp thuộc.

Gần một nghìn năm qua, nền khoa bảng nước ta đã đào tạo hàng nghìn tiến sĩ. Có biết bao kẻ nghèo đã đem đức làm rạng danh đất nước, dân tộc, lưu danh sử sách. Dưới thời Pháp thuộc, cả dân tộc làm nô lệ cho xứ người, rồi “anh nghèo anh cũng nằm”, hoặc chỉ trở thành phù hoa, phù phiếm. Nguyễn Khuyến là một nhà Nho tài ba, đỗ đầu ba kỳ thi Hương, thi Hội, thi Đình. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh đất nước bị ngoại bang đô hộ, nhiều lúc Người cũng thấy “ngại”:

“Sách có ích gì cho ngày đó,

Xiêm áo xấu hổ nghĩ lại thân già”.

(Ngày xuân kể cho em nghe)

Đôi khi anh tự cười mình, cười sự phù phiếm của mình:

“Nghĩ rằng tôi kinh tởm với chính mình,

Điều tương tự cũng xảy ra với bia xanh và bảng vàng.”

(Tự chảy)

“Bác sĩ giấy là một bức tranh biếm họa nhằm chế nhạo, châm biếm, châm biếm những kẻ bần cùng ở thế kỷ XIX ở nước ta, tuy “Cùng cờ, cùng biển, cùng cân” nhưng nó chỉ là “đồ chơi” của Thống đốc- Đại tướng, Sứ thần, Đại sứ – những người đàn ông phương Tây duy nhất có bụng phệ.

Tiếng cười trong “Bác sĩ giấy” là tiếng cười trong nước mắt. Đoạn thơ thể hiện nghệ thuật dùng từ, đối xứng, tạo âm điệu rất điêu luyện, đúng là Tam Nguyên Yên Đổ đã xuất khẩu thành thơ.

Ngày nay, trong xã hội đã và đang xuất hiện nhiều tiến sĩ giấy mà báo chí đã nói đến. Đọc bài thơ này ta càng khâm phục tài thơ của Nguyễn Khuyến.

Giới thiệu về kênh Youtube

Các bộ đề lớp 12 khác

Bạn thấy bài viết Bình giảng bài thơ Tiến sĩ giấy của Nguyễn Khuyến có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Bình giảng bài thơ Tiến sĩ giấy của Nguyễn Khuyến bên dưới để Trường THPT Kiến Thụy có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: thptphandinhphung.edu.vn của Trường THPT Kiến Thụy

Nhớ để nguồn bài viết này: Bình giảng bài thơ Tiến sĩ giấy của Nguyễn Khuyến của website thptphandinhphung.edu.vn

Chuyên mục: Văn học